🔹 Giriş — IDO’nun Yeri ve Önemi
Initial DEX Offering (IDO), bir projenin token satışını merkeziyetsiz borsa (DEX) veya DEX destekli bir launchpad aracılığıyla gerçekleştirdiği halka açık fon toplama modelidir.
IDO’lar, geleneksel ICO ve IEO modellerine kıyasla daha hızlı likidite, daha düşük katılım engeli ve DeFi ekosistemine doğrudan erişim sunar.
Temel fark, IDO’ların tamamen on-chain yani zincir üzerinde çalışması ve genellikle otomatik piyasa yapıcı (AMM) mantığına dayanmasıdır.
⚙️ IDO Nasıl Çalışır? (Teknik Adımlar)
1️⃣ Proje Seçimi ve Hazırlık
Bir proje, IDO düzenlemek için tokenomics, akıllı sözleşme (smart contract) ve lansman planını oluşturur.
2️⃣ Launchpad Seçimi veya DEX Havuzu Kurma
Proje, bir IDO launchpad (örneğin Polkastarter, Seedify, DAO Maker) üzerinden IDO başlatabilir veya doğrudan bir DEX üzerinde likidite havuzu oluşturabilir (örneğin PancakeSwap, Uniswap).
3️⃣ Katılım Mekanizması
Her launchpad’in katılım sistemi farklıdır. Yaygın yöntemler:
- Staking/Tier Sistemi: Platform token’ını stake edenler daha fazla hak elde eder.
- Whitelist (Beyaz Liste): Ön kayıtla katılım hakkı verilir.
- Lottery (Çekiliş): Şans esasına dayalı katılım.
- First-Come, First-Served: Hızlı davranan yatırımcılar alım yapar.
4️⃣ Token Dağıtımı ve Likidite Sağlama
Satış sonrası tokenlar yatırımcı cüzdanlarına gönderilir ve genellikle anında DEX’te işlem görmeye başlar.
Proje, token için bir likidite çifti (örneğin TOKEN/USDC) oluşturur.
5️⃣ İzleme ve Post-IDO Süreci
Satış sonrasında token kilidi (lockup), vesting planı ve piyasa yapma politikaları izlenir.
🔸 IDO Modelleri — Kullanılan Yöntemler
🧩 Permissioned Launchpads (Seçici Platformlar)
Projeleri önceden inceleyen ve onaylayan sistemlerdir. Güvenlik ve kalite açısından tercih edilir.
Örnek platformlar: Polkastarter, DAO Maker, Seedify.
🌐 Permissionless / Open DEX Launches
Herkesin likidite havuzu oluşturabildiği modeldir.
Daha hızlı ama daha yüksek risk barındırır.
Örnek: PancakeSwap üzerindeki açık havuzlar.
⚙️ Hibrit Modeller
Bazı platformlar, launchpad incelemesi ile DEX otomasyonunu birleştirir.
Bu model, hız ve güvenliği dengelemeyi amaçlar.
💰 Tokenomics ve Teknik Hususlar
Bir IDO’yu değerlendirirken aşağıdaki unsurlar dikkatle incelenmelidir:
- Toplam Arz ve Dağıtım: Takım, yatırımcı, topluluk, rezerv oranları.
- Vesting & Cliff Süreleri: Ekip ve yatırımcı token’larının kilitlenme planı (dump riskini azaltır).
- Likidite Sağlama Planı: Ne kadar likidite açılacak, hangi token çifti kullanılacak, likidite kilidi (LP lock) var mı?
- Akıllı Sözleşme Denetimi (Audit): Güvenlik açıklarını engellemek için bağımsız denetim şarttır.
- TGE (Token Generation Event): Tokenın ilk sürümü ve listelenme stratejisi; CEX listesi planlanıyor mu, yoksa sadece DEX mi kullanılacak?
👥 Katılım Yöntemleri — Kullanıcı Nasıl Katılır?
- Stake & Tier: Launchpad token’ı stake eden kullanıcılar, farklı seviyelerde katılım hakkı elde eder.
- Whitelist / Lottery: Başvuru veya KYC sonrası çekilişle katılım sağlanır.
- First-Come, First-Served: İlk gelen yatırımcılar katılım hakkı elde eder, bot riski yüksektir.
- Commit & Swap (IFO Tarzı): Kullanıcı belirli bir token yatırır ve karşılığında satış fiyatından yeni token alır.
🚀 Popüler IDO / Launchpad Platformları
Aşağıda, sektörde aktif ve güvenilir olarak bilinen bazı IDO platformları yer alıyor:
- Polkastarter: Çok zincirli (multi-chain) launchpad; hem IDO hem NFT drop desteği bulunur.
- DAO Maker: Topluluk odaklı model; yatırımcılara sosyal katılım temelli fırsatlar sunar.
- Seedify: Oyun ve Web3 projeleri için incubator + launchpad modeliyle bilinir.
- BSCPad: Binance Smart Chain tabanlı ilk IDO platformlarından biri.
- PancakeSwap (IFO): BSC’nin en popüler DEX’i; IDO benzeri fon toplama etkinlikleri düzenler.
⚠️ IDO Riskleri — En Kritik Tehlikeler
- Rug Pull / Exit Scam: Proje veya likidite sağlayıcı fonları çekebilir.
- Botlar & Frontrunning: Yetersiz güvenlikli satışlarda botlar avantaj elde edebilir.
- Fiyat Oynaklığı: İlk listelenme anında fiyat hızla düşebilir.
- Akıllı Sözleşme Açıkları: Denetlenmemiş kodlar saldırıya açık olabilir.
- Regülasyon Riski: Bazı ülkelerde token satışları yasal gri alanda olabilir.
🧾 Teknik Kontrol Listesi — IDO Değerlendirme Adımları
IDO’lara katılmadan önce şu maddeler kontrol edilmelidir:
- Whitepaper & GitHub: Kod açık ve güncel mi?
- Audit Raporları: Bağımsız firmalarca denetlenmiş mi?
- Tokenomics: Vesting planı ve dağıtım yüzdeleri net mi?
- Launchpad Geçmişi: Önceki projeler başarılı mıydı?
- Likidite Kilidi: LP ne kadar süre kilitli kalacak?
- KYC/AML: Katılım kimlik doğrulaması gerektiriyor mu?
- Topluluk Aktivitesi: Discord/Telegram iletişimi aktif mi?
- Legal Uyum: Token hukuki açıdan menkul kıymet sayılıyor mu?
📈 IDO Sonrası İzlenmesi Gereken Metrikler
- İlk 24–72 saatte fiyat ve hacim değişimleri
- Token sahipliği dağılımı (balina riski)
- Likidite hareketleri (LP çekimleri)
- Topluluk büyümesi ve etkileşim oranları
🧭 Sonuç — IDO Kimler İçin Uygun?
IDO’lar, teknik bilgiye sahip ve yüksek risk toleranslı yatırımcılar için cazip fırsatlar sunar.
Erken erişim ve yüksek getiri potansiyeli olsa da, güvenlik ve regülasyon riskleri dikkatle değerlendirilmelidir.
Daha temkinli yatırımcılar için, denetlenmiş (audited) projelere ve kilitli likidite (LP lock) içeren IDO’lara katılmak daha güvenlidir.
